Chiến thắng tối thiểu của ĐT Anh trước ĐT Serbia trong trận ra quân thêm một lần nữa khiến nhiều người phải bàn luận về phong cách cầm quân của Gareth Southgate. Những cá nhân tấn công xuất sắc tại châu Âu của Tam Sư chỉ có thể tung ra vỏn vẹn 5 pha dứt điểm xuyên suốt cả trận đấu, và cho thấy hình ảnh thiếu sự bài bản.
Xét trên góc nhìn liên quan, các đội bóng lớn đã ra sân tại Euro lần này đều thể hiện được một phong cách tấn công nhất quán. Đức của Julian Nagelsmann xoay quanh nhóm 4 cá nhân tấn công chơi gần nhau cùng nhịp chơi được tổ chức bởi Toni Kroos. Tây Ban Nha của Luis de la Fuente chuyển mình với tốc độ chơi nhanh, sẵn sàng chuyển hướng hoặc tấn công chiều sâu. Italy của Luciano Spalletti nhịp nhàng với bóng dựa trên trọng tâm là tính kiểm soát được tạo nên bởi cách bố trí 4 tiền vệ ở trung lộ. Đương nhiên, Serbia không phải đối thủ yếu, với tính thể chất trong lối chơi. Nhưng thẳng thắn mà nói, ĐT Anh đã không cho thấy được một lối chơi tập thể, liền mạch.
Đó có thể xem là một hình ảnh điển hình của Gareth Southgate, vị HLV nhận trọng trách dẫn dắt ĐTQG của nền bóng đá sở hữu những CLB hàng đầu tại châu Âu, cũng là nơi tập hợp của những vị chiến lược gia xuất sắc.
3 giải đấu lớn gần nhất dẫn dắt ĐT Anh, cái hay của Southgate luôn là việc tận dụng và khai thác những phẩm chất hay nhất của một nhóm cá nhân có thói quen hoặc kiểu chơi giống nhau ở cấp độ CLB. World Cup 2018 là hình ảnh gợi nhắc về một Tottenham khi ấy chơi cơ động và có tính linh hoạt. Euro 2020 tạo nên ít nhiều sự so sánh với Manchester City ở thời điểm triển khai bóng với cấu trúc 3-2-5. Còn nhớ, ở giải đấu 3 năm về trước, nhóm triển khai tam giác ở biên phải với Kyle Walker chơi trung vệ lệch, Kieran Tripper dâng cao và Raheem Sterling/Bukayo Saka ở biên phải đã trở thành một trong những phương án chơi rõ rệt nhất của đội á quân.
Hình ảnh ấy được lặp lại trong những phút đầu của trận đấu trước Serbia đêm qua. Walker chơi thấp, đưa quả bóng xuống dọc biên phải cho Saka, rồi Jude Bellingham xâm nhập vòng cấm và ghi bàn. Đó đều là những tình huống chơi bóng sở trường của bản thân 3 cầu thủ này ở cấp độ CLB. Tổng quát hơn, đó cũng là cách mà một ĐTQG nên được vận hành, với thời gian tập luyện hạn chế: không quá phức tạp, nhưng hiệu quả.
Câu chuyện của Southgate phức tạp hơn khi những cá nhân tốt nhất của ĐT Anh lúc này không trải đều trên 11 vị trí trên sân. Phil Foden là ví dụ minh họa xác đáng nhất. Cầu thủ xuất sắc nhất mùa giải Ngoại hạng Anh 2023/24 gần như không thể hiện được bất cứ điều gì khi được đặt vào vị trí tiền vệ cánh trái trong sơ đồ 4-2-3-1 mà Southgate quyết định lựa chọn ở giải đấu này.
Tại Manchester City, Foden là một chuyên gia hoạt động ở những khoảng trống chếch về biên phải. Nhận bóng từ ngoài biên, tạo ra những nhịp chạm xuất thần rồi tạo nên đột biến. Nếu bạn theo dõi kĩ lưỡng những thông tin xung quanh ĐT Anh và Man City, gần như tất cả các đồng đội của cầu thủ trẻ này đều nhận định rằng Foden luôn là người có chất lượng tập luyện hàng đầu và sở hữu những phẩm chất kĩ thuật khó tin. Tuy vậy, khi những phẩm chất ấy không được đặt vào khu vực thể hiện sở trường, Foden trở nên kém hiệu quả. Phải chơi chếch về biên trái, những nhịp chạm đầu vốn luôn ấn tượng của số 11 ĐT Anh hoặc kém hiệu quả hoặc không thể hướng trái bóng về phía khung thành. Câu chuyện phức tạp hơn trong tính tổng thể khi người đá cùng biên với tiền vệ thuộc biên chế Manchester City lại là Tripper – người thuận chân phải đá biên trái.
Sự thiếu cân bằng khiến thứ bóng đá tấn công của ĐT Anh mờ nhạt và thậm chí rối rắm.
Bài toán Foden chắc chắn không dễ giải quyết với Southgate. Saka đã chiếm một vị trí chắc chắn ở sát hành lang cánh phải, Bellingham tỏ ra nhỉnh hơn Foden trong nhiệm vụ của một tiền vệ tấn công di chuyển rộng và tạo tính liên kết, trong khi thật khó có thể đảm bảo Anthony Gordon hay Erebechi Eze vào sân và có thể chơi với đúng chất lượng tốt nhất của họ trong màu áo CLB.
Phương án chiến thuật của Southgate vốn luôn có sự ảnh hưởng ít nhiều từ những CLB hàng đầu tại Ngoại hạng Anh. Không ít thời điểm ở những giải đấu lớn trước đây, Tam Sư đủ sức thể hiện hình ảnh mạch lạc và dễ xem, nhưng khi Southgate chưa hoặc không thể “tìm được chìa khóa” để phát tiết những cá nhân xuất sắc trong tay mình, thì tuyển Anh đang bối rối.
